تحولات درونی و تشکیلاتی بهائیت را می‌توان به شرح زیر توضیح داد:
-
آنچه در ادامه می خوانید
نقشه ده ساله تشکیلات بهائیت:
نقشه ده ساله، طرح عملیاتی بهائیت برای پیشبرد اهداف خود در ایران و گسترش این فرقه در سطح جهان بود که شوقی افندی آن را ابلاغ کرد و از سال ۱۳۳۲ اجرایی شد.
نکته قابل توجه درباره این طرح این بود که پس از تشکیل رژیم صهیونیستی و رابطه دو جانبه آن با دولت ایران و فرقه بهائیت این نقشه، طرح‌ریزی و عملیاتی شد و با کودتای آمریکایی – انگلیسی ۲۸ مرداد، روند اجرای آن سرعت گرفت.
برنامه‌های رژیم پهلوی نیز بر اساس این طرح اجرا می‌شد که در رأس آنها برنامه اصلاحات ارضی و لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی بود که در آن به‌جای سوگند به قرآن کریم، کتب آسمانی ذکر شده بود و هدف آن رسمیت یافتن بهائیت در ایران و تثبیت سلطه آن بود.
این طرح از سال ۱۳۳۲ به مدت ده سال آغاز شد و با مرگ شوقی در سال ۱۳۳۶ نیز متوقف نشد و تا سال ۱۳۴۲ تداوم یافت.
«نقشه ده ساله، شامل ۲۸ هدف جزئی بود که به‌طور عمده بر افزایش تعداد پیروان بهائیت در سرتاسر دنیا، مضاعفه عدد اقالیم که در ظل امر الهی وارد گشته، ازدیاد عدد لغاتی که آثار امریه به آن ترجمه یا طبع شده یا در دست طبع است. مضاعفه عدد مشرق الاذکار در جامعه بهائی، خرید مکان‌های مقدس بهائی در ایران و افزایش چهار برابر تعداد محافل مرکزی روحانی متمرکز بود؛ اما شاید مهم‌ترین هدف نقشه را بتوان تأسیس بیت‌العدل اعظم در اسرائیل (ارض اقدس) دانست که قرار بود، پس از تشکیل محکمه بهائی در این سرزمین و انتخاب هیئت تشریعیه پیروان امر الهی صورت گیرد.»[۱]
طی این برنامه مبلغان بهائی به نقاط مختلف جهان فرستاده شدند؛ متون بهائی به زبان‌های دیگر ترجمه شد و جمعیت بهائیان افزایش یافت. به نوشته دنیس مک ایون، استاد دانشگاه نیوکاسل انگلیس در دائرةالمعارف ایرانیکا:
«بهائی‌گری در سال‌های ۱۹۲۸ – ۱۹۵۲ میلادی رشدی کُند داشت؛ ولی از سال ۱۹۵۲م / ۱۳۳۱ گسترش آن شتاب گرفت و این امر به دلیل برنامه‌ریزی‌ها و سازمان‌دهی‌هایی بود که با برنامه جهاد ده ساله شوقی افندی آغاز شد.»[۲]
بهائیان ایران، پس از برنامه ده ساله جهانی، برنامه نه ساله (۱۳۴۳ – ۱۳۵۲) و برنامه پنج ساله (۱۳۵۳ – ۱۳۵۸) را نیز اجرا کردند. برنامه هفت ساله بهائیان ایران (۱۳۵۸– ۱۳۶۵) نیز به دلیل پیروزی انقلاب اسلامی متوقف شد.
-
تشکیل بیت‌العدل:
یکی از اهداف برنامه ده ساله تشکیل بیت‌العدل بود که می‌بایست، در کنار ولی امر الله به‌عنوان ارکان بهائیت، هدایت، نظارت و پیگیری اهداف این فرقه را بر عهده بگیرد. بیت‌العدل، مرکز مدیریت، هدایت و نظارت بر بهائیان است که ساختاری شبه حزبی و شبه فراماسونری دارد.
عنوان بیت‌العدل را نخستین‌بار، حسین‌علی نوری در کتاب اقدس به‌کار برد. بر اساس نظر وی در هر شهر و محله‌ای که دست‌کم نُه نفر بهائی در آنجا ساکن باشند، تشکیل بیت‌العدل واجب است.
عباس افندی به‌دنبال مسافرت به کشورهای اروپایی و آمریکایی و الگوگیری از نظام حزبی غربی، دایره تشکیلاتی بیت‌العدل را بسیار فراتر از آن چیزی که بهاء، پیش‌بینی کرده بود، تعریف کرد و آن را رکن و مرکز تشریع (یکی از دو رکن و مرکز اصلی سازمان بهائیت) تلقی نمود.
رهبری سازمان به‌عنوان ولی امرالله (رکن اول) «مرکز تبیین»، و تشکیلات بیت‌العدل (به عنوان رکن دیگر) «مرکز تشریع» نامیده شد؛ اما در زمان وی این تشکیلات عملیاتی نشد.
پس از عباس افندی این امر سرعت بیشتری به خود گرفت و بر همین اساس، هیئت بین‌المللی بهائی که در واقع جنین بیت‌العدل شمرده می‌شد، در سال ۱۳۳۱ تشکیل و میسن ریمی آمریکایی توسط شوقی به ریاست آن منصوب شد.
شوقی افندی با تأکید بر اهمیت بیت‌العدل می‌گوید:
«در این عصر تکوین امرالله در طی عهد کنونی و عهود آینده آن، انتخاب بیت‌العدل اعظم الهی آخرین و اعظم مرحله از مراحل تشیید، اساس نظم اداری انجام شود و احکام کتاب مستطاب اقدس ام‌الکتاب آیین بهائی تدوین و احکامش اعلان گردد؛ و صلح اصغر تأسیس و وحدت نوع بشر تحقق پذیرد؛ و عالم انسانی به رتبه بلوغ رسد؛ و نقشه تبلیغی حضرت عبدالبهاء اتمام یافته، آیین الهی از قید تعصبات مذهبی رهایی یابد و استقلال و اصالت آن در سراسر عالم مورد قبول و اعتراف قرار گیرد و در مستقبل ایام در طی عصر ذهبی که آخرین عصر دور بهائی است، علم صلح اعظم به وعده شارع مکرم به اهتزاز آید و حکومت جهانی بهائی به کمال قدرت و جلال چهره بگشاید و بر اثر ظهور و شکوفایی مدنیت جهانی که زاده آن صلح است، مواهب و برکات بی‌شمار به نوع انسان نثار گردد.»[۳]
در واقع شوقی تثبیت بهائیت را منوط به تشکیل بیت‌العدل و هدف از تشکیل آن را تشکیل حکومت جهانی بهائیت می‌دانست که البته ایران به عنوان مهد امر الله در صدر اهداف این فرقه برای تشکیل حکومت بوده است اما این سازمان تازه‌تأسیس از ابتدا با بحران اعتبار و مشروعیت مواجه شد؛ چراکه طبق دستور رهبران بهائیت مدیریت جامعه بهائیان بر عهده ولایت امر (سازمان تبیین) و تشکیلات بیت‌العدل (سازمان تشریع) است و ولی امر در رأس آن قرار دارد؛ اما با مرگ شوقی و عدم معرفی ولی امر بعدی، رکن اصلی بهائیت حذف، و بيت‌العدل همه کاره شد.
این در حالی است که از منظر شوقی افندی، نخستین ولی امر بهائیان «این نظم بدیع بر دو رکن استوار است، رکن اول و اعظم، رکن ولایت الهیه است که مصدر تبیین است و رکن ثانی بیت‌العدل اعظم الهی که مرجع تشریع است.» و «هرگاه ولایت امر از نظم بدیع حضرت بهاء الله منتزع شود، اساس این نظم، متزلزل و الى الابد محروم از اصل توارثی می‌گردد.» [۴]
عباس افندی نیز به موجب آنچه در الواح وصایا آمده بود، ولی امر را به‌عنوان ریاست همیشگی بیت‌العدل انتخاب کرده و ضمن تأکید بر لزوم تبعیت بهائیان در همه اعصار از دستورات ولی امر تصریح نموده است که «…ولی امرالله رئیس مقدس این مجلس و عضو اعظم ممتاز لاينعزل است.»[۵]
اما بدون توجه به این وصایا بیت‌العدل تشکیل شد و با واحدهایی نظیر دارالتبلیغ بین‌المللی، روابط عمومی، دارالآثار، هیئت مهاجرین، دفتر بین‌المللی بهائی و دارالآثار جامعه بين‌المللی بهائی سلطه خود را بر بهائیان تداوم بخشید.
هیئت مشاورین قاره‌ای به‌عنوان یکی از واحدهای وابسته به دارالتبلیغ بین‌المللی در قاره‌های آسیا، اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه از طریق هیئت‌های معاونت خود مدیریت محافل ملی کشورها را بر عهده دارد.
این هیئت‌ها افزون بر مدیریت محافل ملی کشورها، دو وظيفه عمده صیانت از تشکیلات و جامعه بهائی و تبلیغ و نشر مرام بهائیت را نیز عهده‌دار است.
بخش دیگر تشکیلات بیت‌العدل محافل ملی و محلی است که در سطح کشورها فعال‌اند و بر همه فعالیت‌های اجتماعی، فردی و احوال شخصی بهائیان نظارت و اشراف کامل دارند.
اختیارات و وظایف بیت العدل نسبت به جوامع و آحاد بهانی، نامحدود و فاقد هرگونه قید و شرط است؛ چنان که تسلیم بودن جوامع و آحاد بهانی در قبال اوامر و تصمیمات بیت العدل نیز مطلق و فاقد قید و شرط است.
بيت‌العدل به‌لحاظ ساختار، واحدهای سازمانی گسترده‌ای دارد که از طریق این واحدها، تمامی عرصه‌های فردی و اجتماعی بهائیان جهان را پوشش می‌دهد. در واقع، ساختار بیت‌العدل همانند ساختار حزبی فراگیر است که اعضای آن خود را در هر حال به رعایت اصول حاکم بر حزب ملزم می‌دانند و هر کدام از اعضا در یک یا چند واحد سازمانی حزب مشغول فعالیت‌اند.
افزون بر آن همه بهائیان باید طی تشریفاتی خاص به عضویت سازمان بهائیت درآیند و کسانی که این تشریفات را رعایت و تعرفه عضویت در سازمان بیت‌العدل را تکمیل نکنند، بهائی شناخته نمی‌شوند و از مزایای حزبی و حمایت‌های سازمانی محروم خواهند بود.
بهائیان ایران از طریق محفل ملی بهائیان با بیت‌العدل مرتبط بودند. این محفل در تهران و شهرستان ها تشکیلات گسترده‌ای داشت و سازمان‌ها و نهادهای رسمی و غیر رسمی متعددی را اداره می‌کرد؛ مانند انجمن جوانان، بهائیان ایران، مؤسسه مطبوعات امری، لجنه ملی تبلیغ و مهاجرت، اماکن امری، انجمن شور روحانی ملی، مدارس تابستانه، شرکت امناء، شرکت نونهالان، مطبوعات سمعی – بصری، نشر نفحات الله و… . همچنین چند مجله و هفته‌نامه همچون آهنگ بدیع، اخبار امری، چهره‌نما و مجله بین‌المللی نجم باختر که توسط بهائیان لندن انتشار می‌یافت از طریق این محفل در میان بهائیان ایران چاپ و توزیع می‌شد.
طبق تصویب بیت‌العدل اعظم محفل ملی ایران در سال ۱۳۴۹ کشور ایران را از لحاظ امری به ۶۷ قسمت تقسیم نمود و برای هر کدام مرکزی معین گشت که محفل روحانی آن نقطه به محفل روحانی مرکز نام گذاری شد و در سطحی بالاتر با تشکیلات واقع در اسرائیل مرتبط گردید. البته بعد از انقلاب اسلامی به خاطر ممنوعیت فعالیت این تشکیلات استعماری تغییراتی در تشکیلات آنها در ایران ایجاد شده است.
روال تشکیلاتی این فرقه استعمارساخته به همین منوال تاکنون ادامه دارد و بیت العدل مرکز اصلی و انحصاری هر گونه تصمیم گیری برای این تشکیلات است.
[۱]. لیلا چمن‌خواه، بهائیت و رژیم پهلوی، تهران نگاه معاصر، ۱۳۹۱، ص۱۰۲.
[۲]. موژان مؤمن، ایرانیکا.
[۳]. شوقی افندی، حصن حصین شریعت الله، ص۸.
[۴]. شوقی افندی، ارکان نظم بدیع، ص۴۶.
[۵]. همان، ص۱۵- ۱۶.
