در حالی که رسانه رسمی تشکیلات بهائیت از «استقبال گسترده سیاستگذاران اروپائی» از کارگاه اخیر این فرقه در بروکسل [1] خبر داده، تحلیل محتوای نشست نشان میدهد این برنامه بیش از آنکه رویدادی مدنی برای ترویج برابری نژادی باشد، بخشی از راهبرد کلان بهائیت برای بازتعریف هویت جوانان غربی و نفوذ در نهادهای تصمیمساز اروپا است.
سرویس خبری تشکیلات بهائیت ۸ آبان با انتشار مطلبی تحت عنوان «به رسمیت شناختن جوانان به عنوان مشارکت کنندگان حیاتی در ترویج هماهنگی نژادی» مدعی شد کارگاهی که با مشارکت واحد ضد نژادپرستی کمیسیون اروپا و دفتر بروکسل تشکیلات بهائیت [2] در ماه گذشته برگزار شده با استقبال زیاد سیاست مداران و فعالان اجتماعی اروپا روبرو شده است.
این منبع رسمی بهائی ۱۵ مهر با انتشار خبر برگزاری کارگاه آن را اقدامی علیه نژادپرستی عنوان کرده و آن را حاصل هماهنگی و مشورت های نمایندگان ملی و اتحادیه اروپا با برگزار کنندگان رویداد فوق معرفی کرده است.
تشکیلات بهائی تلاش دارد با انتشار چنین مطالبی جایگاه و نقش خود را در اتحادیه اروپا و کشورهای غربی پررنگ جلوه داده و فرقه را به عنوان جریان اثر گزار در اروپا معرفی کند.
هرچند رابطه نزدیک و صمیمانه تشکیلات بهائیت با اروپا و سیاستمداران آن به صورت تعاملی دو طرفه کاملا آشکار است اما بهائیت می کوشد میزان تاثیر گزاری فرقه بر نظام های اروپائی و اتحادیه اروپا را بسیار زیاد عنوان کند.
هدف تشکیلات بهائیت از چنین ادعائی را می توان تاثیر گزاری بر روابط فرقه با دیگر سیاستمداران و نظام های حاکمیتی در کشورها و قاره های دیگر دانست. بهائیت می کوشد با غلو نمائی در رابطه خود با اروپا دیگر کشورها را به قبول ارتباط با این تشکیلات تشویق کند.
نمایندگان این تشکیلات همچون نازیلا قانع در سازمان ملل، دیان علائی در آسیا و کمال آبادی در آفریقا و … به استفاده از چنین فضائی به دنبال ارتباط هائی بیشتر و نزدیک تر با سران کشورهای مختلف و نفوذ در نظام های سیاسی و اجتماعی آنها هستند.
در نگاه نخست، این نشست تلاشی انسان دوستانه به نظر میرسد که هدف آن تقویت نقش جوانان در مبارزه با نژادپرستی است. سخنرانان بر ارزشهای همزیستی، عدالت و وحدت انسانی تأکید کردهاند. استفاده از واژگانی چون خدمت، وحدت واقعی، خانوادهی بشری و درک مشترک از هویت انسانی، ظاهری اخلاقی و صلحطلبانه به این برنامه داده است.
با این حال، انتخاب برگزار کنندگان، ساختار جلسه و نوع واژهگزینی نشان میدهد که این کارگاه بیش از آنکه صرفاً آموزشی یا مدنی باشد، در خدمت نوعی بازتعریف هویت اجتماعی جوانان در چارچوب گفتمان بهائی است.
تحلیل لایههای پنهان و اهداف جهتدار
الف. مهندسی هویت از مسیر جوانان:
تأکید مکرر بر «جوانان بعنوان کاتالیزور تغییر» نشان میدهد که پیروان بهائیت در حال تلاش برای شکل دهی به نسل تازهای از کنشگران اجتماعی است که باور به جهان وطنی و حذف مرزهای دینی–ملی را ارزش میدانند. این جهتگیری، عملاً هویت دینی و ملی را به نفع یک هویت جهانی مبهم به حاشیه میبرد.
ب. نفوذ در نهادهای سیاستگذار اروپائی:
مشارکت کمیسیون اروپا در کنار دفتر BIC، سطحی از مشروعیت سیاسی به فعالیتهای این نهاد بهائیت میبخشد. حضور نمایندگان رسمی اتحادیه اروپا در چنین برنامهای میتواند به معنای تلاش تدریجی بهائیان برای تبدیل شدن از یک اقلیت مذهبی به یک بازیگر مدنی تأثیرگذار در فضای تصمیمسازی قاره اروپا باشد.
ج. استفاده از واژگان انسانی برای مشروعیت بخشی دینی:
در این نشست، مفاهیم کلیدی آئین بهائی مانند «خدمت»، «وحدت عالم انسانی» و «عدالت اجتماعی» در پوشش اصطلاحات مدنی و آموزشی عرضه شدهاند. چنین رویکردی باعث میشود آموزههای دینی در ظاهر فعالیتهای مدنی ادغام شود و از حساسیت عمومی نسبت به تبلیغ دینی کاسته گردد.
هـ. شبکهسازی اجتماعی و نفوذ نرم:
ایجاد پروژههائی مانند «رهبران جامعه جوانان» در جزایر قناری یا طرح «امواج یک دریا» در هلند، الگوئی از کار تشکیلاتی بهائیت در سطح اجتماعی است؛ الگوئی که از فعالیت فرهنگی شروع میشود اما در نهایت شبکهای از کنشگران همفکر را در سطوح مختلف جامعه میسازد.
نتیجهگیری راهبردی
نشست بروکسل، هرچند در ظاهر پاسخی به دغدغههای ضدنژادپرستی است، در عمق خود بخشی از راهبرد جهانی جامعه بهائیت برای نفوذ فرهنگی و نرم در گفتمان هویتی و اجتماعی جوانان غربی به نظر میرسد.
در این راهبرد، دو هدف اساسی دنبال میشود:
نخست، تضعیف مرزهای دینی، ملی و فرهنگی در ذهن نسل جدید و جایگزینی آن با مفهوم «انسان جهانی».
دوم، تثبیت جایگاه نهادهای بهائی بعنوان شرکای مشروع در گفتگوهای سیاسی و فرهنگی اروپا، تا از مسیر این اعتبار، نفوذ فکری و اجتماعی خود را گسترش دهند.
به همین دلیل، این نشست را باید نه صرفاً بعنوان یک رویداد آموزشی، بلکه بعنوان حرکتی نرم و حسابشده در مسیر اجتماعی سازی آموزههای بهائی در سطح سیاست گذاری اروپا ارزیابی کرد؛ حرکتی که اگر بدون نقد و آگاهی دنبال شود، میتواند به بازتعریف هویت فرهنگی و معنوی نسل آینده اروپا، و در بلندمدت به مشروعیت بخشی فراملی برای بهائیت بینجامد.
ارتباط با ما: ferghepajoohi@gmail.com [3]