همانطور که میدانیم پیدایش بهائیت [1] با حمایت خارجی همراه بوده و اگرچه این حمایت در ابتدا روسی و انگلیسی بوده است؛ اما تحولات منطقهای و بینالمللی سرانجام سبب شد تا بهائیان بزرگترین حامی خارجی خود را بیابند.
دولتی که از همراهی با بهائیت به دنبال دستیابی به منافع خود در ایران و منطقه بود به خصوص که بتدریج کانون توجه انگلستان از شبه قاره هند به سمت خلیج فارس و مناطق نفت خیز آن تغییر یافت. مساعی انگلستان برای ایجاد یک قدرت مرکزی مقتدر در ایران باعث هر چه گرمتر شدن روابط بهائیان و انگلستان شد و اینگونه بود که بهائیان رضاشاه را به عنوان ناجی آینده خود در ایران به انگلستان شناساندند.
برخلاف تصور عمومی که عصر رضاشاه به عنوان عصر فشار بر بهائیان معرفی میشود، در این دوره بهائیان آزادی عمل به مراتب بیشتری نسبت به دوره قاجاریه پیدا کردند. اکنون نه امیر کبیر بود و نه همچون عصر قاجاریه عرصه بر علما باز بود که بتوانند روبروی انحرافات دینی بهائیت و قدرتگیری آن در عرصه سیاسی و اقتصادی ایران بیایستند.
برخی از نهادهایی که بهائیان تشکیل یا گسترش دادند، محصول بسترسازیهایی است که در دوره رضاشاه رقم خورد.
سقوط رضاشاه امری اجتنابناپذیر بود؛ بنابراین نه انگلستان و نه بهائیان تلاش نکردند تا روبروی آن بیایستند؛ بلکه با هنرمندی هم انرژی روانی مردم ایران از استبداد او را تخلیه کردند و هم با بسترسازی برای روی کارآمدن فرزندش منافع خود را در ۳۷ سال آتی تضمین نمودند.
در حد فاصل سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ نیز بهائیان از هرج و مرج حاکم بر عرصه سیاست، اقتصاد و جامعه ایران نهایت بهرهبرداری را کردند.
اگرچه در این دوره برخلاف دوره رضاشاه روحانیت نیز ساکت نبود و مساعی خود را برای فعالیت علیه بهائیت به کار میبرد. اما پیچیدگی منافع قدرتهای بزرگ و به طور خاص انگلستان، دولت مرکزی ایران و بهائیت سبب شد بود تا خشکاندن ریشه بهائیت امری دشوار شود؛ گویی فرصتی دیگر لازم بود تا هر سه ضلع این مثلث قدرت به یکباره از میان بروند.
در زمینه روابط میان حکومت و بهائیت فعالیتهای حبیب ثابت پاسال، نشانه خوب و روشنی از وضعیت نسبتا خوب بهائیان در این دوره است. این وضعیت را از آن رو نسبتاً خوب مینامیم که با وضعیت سیاسی و اقتصادی آنها در دهههای ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ قابل مقایسه نیست که پیشرفت اقتصادی شرکتهای وابسته به ثابت پاسال [2] به نوعی ادامه وضعیتی است که از این دوره آغاز شد.
از سوی دیگر در این دوره روابط بهائیت و انگلستان نیز بسیار مطلوب است. حضور بهائیان در مراکز مهمی چون بی بی سی فارسی و سفارت این کشور در ایران نشانه بسیار خوبی در این زمینه بود.
منبع: رضا قریبی، زرسالاران بهائی و رژیم پهلوی، صص ۶۵- ۶۶
ارتباط با ما: bahaismiran85@gmail.com [3]