آنچه در ادامه می خوانید
بخش چهارم: واکنش اولیه تشکیلات بهائیت به حوادث داخل ایران ـ جواب‌های تکراری و قدیمی برای نسلی جدید
با آغاز جریان اعتراضات، افراد به‌اصطلاح «کاردان» و «باتجربۀ» بهائی که با روال تشکیلات و نحوه موضع‌گیری‌های آن در این مدل حوادث و اتفاقات آشنا بودند، با انتشار مجدد و استفاده از پیام‌های قدیمی بیت‌العدل تلاش داشتند همچون گذشته، نقش «وسط‌بازی» را به «احبای الهی» یادآوری نموده و مانع از حضور رسمی و علنی بهائیان در داخل و خارج ایران در تجمعات بشوند. از سوی دیگر خود را هم‌عقیده و همدل با معترضان و مخالفان نظام نشان داده، تا ببیند که سیل حوادث درنهایت به کدام سمت حرکت می‌کند.
به‌عنوان نمونه برای مخاطبان بهائی خارج از ایران در فضای مجازی، ازجمله در کانال‌های تلگرامی «الواح و آثار الهی»، «دیانت بهائی» و «اندیشه»، پیامی بازنشر شد با عنوان: (پیام ۱۰ فوریه ۱۹۸۰)
پیام فوق خطاب به احبای ایرانی مقیم بلاد سائره در جميع اقطار عالم ملاحظه فرمایند.
«…ازجملۀ آن وظائف مقدسه احتراز از مباحثات و مناقضات سیاسیه است که فعلاً در همه جا بازاری رواج دارد. اهل بهاء را به مخاصمات و مشاجرات ارباب سیاست چه‌کار؟….. احبای عزیز ایرانی علی‌الخصوص در این ایام که در کشور مقدس ایران اهل عدوان، تیرهای تهمت و افترا را از هر کرانه روانه ساخته‌اند، باید مواظب باشند که در معاشرت با ایرانیان خارج ایران و جمیع نفوس به‌نحوی رفتار و سلوک نمایند که بی‌طرفی و خیرخواهی اهل بها بر همه‌کس چه در خارج و چه در وطن بیش از پیش واضح و مبرهن باشد و به دست فتنه‌انگیزان که جامعۀ مظلوم بهائی ایران را همیشه جهت مقاصد نالایقۀ خویش نشانۀ سهام افترائات عدیده کرده و می‌کند، بهانۀ جدیدی ندهند و مزاحمتی ایجاد ننمایند.»
همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، به‌صورت غیرمستقیم تشکیلات بهائی روش «بی‌طرفی» را درمورد حوادث اخیر اعلان نموده و آن را یک حرکت سیاسی و یا حزبی دانسته بود. این موضع با انتقادهایی از داخل و خارج جامعۀ بهائی مواجه شد، اما برای جامعۀ بهائی داخل ایران که در ارتباط مستقیم و نزدیک با معترضان بوده و از سوی دیگر در معرض برخورد حکومت قرار داشتند، پیامی دیگر در فضای مجازی ازجمله در کانال‌های تلگرامی «الواح و آثار الهی»، «دیانت بهائی» و «اندیشه» بازنشر شد که در آن دیدگاه آیین بهائی نسبت به «کلیۀ امور سیاسی» توجیه شده بود.
«برای “جواب‌گویی به سؤالات” عزیزان از اجتماع بزرگ در ایران عزیز، در کلیۀ امور سیاسی بهتر است پیام ۱۲ اسفند ۱۳۹۱ توسط تمامی دوستانتان با دقت مطالعه گردد.»
در قسمتی از این پیام چنین می‌خوانیم:
«…رویکرد آیین بهائی نسبت به سیاست را، به‌نحوی که در زیر بیان می‌گردد، شکل می‌دهد. بهائیان در پی کسب قدرت سیاسی نیستند… به احزاب سیاسی وابستگی ندارند، در سیاست حزبی دخالت نمی‌کنند و در برنامه‌های وابسته به دستورالعمل‌های تفرقه‌انداز هیچ گروه یا حزبی شرکت نمی‌جویند. درعین‌حال به کسانی که با نیت خالص برای خدمت به کشور خود در اقدامات سیاسی مشارکت می‌نمایند و یا آمال سیاسی را دنبال می‌کنند، احترام می‌گذارند. رویکرد جامعۀ بهائی درمورد عدم مشارکت در این‌گونه فعالیت‌ها به‌منزلۀ اعتراضی بنیادین نسبت به امر سیاست به معنای واقعی آن نیست، زیرا نوع بشر مآلاً از طرق سیاسی امور خود را سازمان می‌دهد…. بهائیان دولت را نظامی برای حفظ رفاه و پیشرفت صحیح اجتماع تلقی می‌نمایند و در هر کشوری که زندگی می‌کنند اطاعت از قوانین آن را، بدون زیر پا نهادن عقاید دینی‌شان، وظیفۀ خود می‌دانند. در هیچ توطئه و دسیسه‌ای برای براندازی هیچ دولتی شرکت نمی‌جویند و در روابط سیاسی دول مختلف دخالت نمی‌نمایند. این بدان معنی نیست که بهائیان از فرایندهای سیاسی جهان امروز بی‌اطلاع‌اند و بین حکومت‌های عادل و ظالم تمایز قائل نمی‌شوند…. این رویکرد یا این راهبرد، همراه با آنچه در فوق بیان شد، جامعۀ بهائی را قادر می‌سازد که در دنیایی که ملل و قبایل به ضدیت در مقابل یکدیگر ایستاده‌اند و ساختارهای اجتماعی در همه جا مردم را منقسم و از هم جدا می‌سازد، هم‌بستگی و یکپارچگی خود را در مقام یک موجودیت جهانی حفظ کند و اجازه ندهد که اقدامات بهائیان در یک کشور موقعیت هم‌کیشانشان را در سایر نقاط به خطر بیندازد…»
همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، بهائیان می‌دانند که «نوع بشر مآلاً از طریق سیاسی امور خود را سازمان می‌دهد» ولی انتظار دارند که دیگر فعالان اجتماعی در عرصۀ سیاسی برای ایشان و به‌جای ایشان نقش بازی کنند و انتظار هیچ‌گونه اقدام عملی، جز «احترام» از سوی بهائیان نداشته باشند و به‌صراحت اشاره می‌کند که هدف از این به‌اصطلاح «بی‌طرفی» حفظ آیین بهائی و هم‌کیشانشان است و اینکه در این میان چه بر سر سایرین می‌آید، قاعدتاً مشکل «تشکیلات بهائی» نیست!
بخش پنجم: منع از حضور تشکیلات بهائیت در تجمعات ـ ایجاد انشقاق بین ایرانیان و مخالفان در خارج از کشور
با توجه به سیل حوادث، بهائیان چه در داخل و یا خارج از ایران در مقابل این بی‌عملی تشکیلاتی، از سوی فعالان اجتماعی با سؤالات زیادی مواجه بوده و جواب قدیمی و تکراری «عدم دخالت در سیاست» دیگر خاصیت اقناع‌کنندگی خود را از دست داده بود، به‌خصوص برای نسل جوان بهائی که خواهان حضور و حمایت از این تجمعات به‌صورت علنی بودند. به‌گونه‌ای که «تشکیلات بهائی» مجبور به موضع‌گیری صریح و منع از حضور بهائیان شده، از آن‌ها خواست در برابر «وسوسه» حضور در تجمعات خارج از کشور «مقاومت» نمایند.
در چندین پیام جداگانه خطاب به بهائیان در کشورهای مختلف، به فاصلۀ زمانی کوتاه، ضمن حمایت و همدلی با اغتشاشات در داخل ایران، خواهان عدم حضور رسمی بهائیان در تجمعات خارج از کشور شده و فقط اجازۀ دعا کردن به بهائیان داده شد.
به علت اهمیت پیام‌های صادرشده در این موضوع، بخشی از آن‌ها را یادآوری می‌کنیم.
۵-۱ پیام محفل روحانی ملی بهائیان استرالیا خطاب به کلیه محافل روحانی محلی در استرالیا مورخه ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۲
در این پیام فقط اجازۀ دعا کردن داده شده است و از هرگونه شرکت در تجمعات و رویدادهای مربوطه منع شده است.
«… بیش از چهل سال است که بهائیان ایران صرفاً به علت اعتقادات مذهبی گرفتار اذیت و آزار مستمر از جانب مقامات ستمکار دولتی می‌باشند…. محفل مقدس روحانی ملی دراین‌رابطه گفت‌وگوهایی را که در هفته قبل به علت درگذشت مهسا امینی در بازداشتگاه پلیس در ایران به وجود آمده و همچنین عواطف برانگیخته‌شده را مد نظر دارد… محفل مقدس روحانی ملی از توجه و تقربی که به اعضاء جامعه و محافل روحانی محلی برای شرکت در اجتماعات، تظاهرات و رویدادهای مربوط به حوادث جاری در ایران به‌عمل آمده، مطلع می‌باشد. در چنین لحظاتی برای محافل روحانی محلی شایسته است که دوستان را به هدایات مربوط به درگیر نشدن در اعتراضات و تظاهرات سیاسی، شامل شرکت ننمودن در رسانه‌های اجتماعی راهنمایی نمایند، زیرا هرقدر هم که قصد شرکت نیکو باشد، معهذا به‌راحتی می‌تواند موجب تعبیرات نادرست گشته و سبب صدمه و آزار بیشتر و سوءتفاهم برای دوستان رنج‌دیدۀ مهد امرالله که از قبل نیز تحت فشار و سوءرفتار بوده‌اند، بشود…. اگر دوستان طالب اقدامی می‌باشند، می‌توانند جلسات نیایش برای تقدیم ادعیه و مناجات جهت ایران و سایر کشورهایی‌که در تحت ناآرامی و تعدی می‌باشند منعقد نمایند و محفل شما نیز می‌تواند مشوق جهد و کوشش دراین‌مورد باشد.»
۵-۲ ترجمۀ نامۀ محفل روحانی ملیّ بهائیان آلمان به تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲ خطاب به بهائیان در آلمان
محفل ملی بهائیان آلمان در پیامی خطاب به بهائیان آلمان اتفاقات آن زمان را «وقوع شورش‌های بزرگ اخیر در ایران» خوانده است. تشکیلات بهائیت در میان فضای به‌شدت متشنج و ملتهب آن روزها به دنبال صید ماهی از آب گل‌آلوده بود و به دنبال تبلیغ آیین بهائی در میان ایرانیان بوده است.
«دوستان عزیز و صمیمی»
وقوع شورش‌های بزرگ اخیر در ایران و فریادِ تکان‌دهنده قلبیِ بسیاری از کسانی که برای عدالت و برابری تلاش می‌کنند، ما را مملو از درد و اندوه می‌سازد،… درحالی‌که بهائیان با آرمان‌های مردم ایران برای رسیدن به عدالت ابراز همدردی می‌کنند، باید از دخالت در فعالیت‌ها، امورات و بحث‌هایی که ممکن است به جناحی، تفرقه‌انگیز یا حتی خشونت‌آمیز منجر شود، خودداری کنند. لازمۀ عملکرد ما حکمت، تدبیر و احتیاط می‌باشد.
… از صمیم قلب به خانواده‌های داغدیده تسلیت می‌گوییم و احساس همدردی خود را صمیمانه ابراز می‌کنیم و در گفت‌وگوهای سازنده و تعالی‌بخش با دوستان و عزیزان سعی و کوشش داریم تا راه امیدوارکننده‌ای را در میان بگذاریم و باهم به پیش ببریم. همه ما به این واقف هستیم که بشریت درنهایت و تنها می‌تواند از طریق تلاش‌های مستمر و عمیق مردم در سراسر جهان برای ایجاد جوامعی بر اساس تعالیم حضرت بهاءلله، از رنج خود رهایی یابد. بیت‌العدل اعظم الهی در متنی در زمینۀ جنگ می‌فرمایند:
دعا، مناجات و اعمالِ خدمت…[ممکن است] به‌عنوان یک واکنش ضعیف و کند در هنگام شلیک سلاح‌های تخریب ظاهر شود، بااین‌حال، آن‌ها (دعا، مناجات و اعمالِ خدمت) هستند که درنهایت این سلاح‌ها را برای همیشه خاموش خواهند کرد. آیا این اصل درمورد همۀ موقعیت‌های بحرانی که درنتیجۀ رویگردانی بشر از مربی الهی خود به وجود می‌آید، صدق نمی‌کند؟
برخی از دوستان ممکن است که مایل باشند و یا وسوسه شوند با نظراتی درمورد بحث‌ها و موضوعات سیاسی در رابطه با ایران در رسانه‌های اجتماعی شرکت کنند و یا واکنشی به این جور مطالب نشان دهند. محفل روحانی ملی صمیمانه از شما درخواست و خواهش می‌کنند که در مقابل این جور وسوسه‌ها با توجّه به توصیه اوّل دسامبر ۲۰۱۹ بیت‌العدل اعظم الهی مقاومت کنیم تا مبادا ناخواسته وضع احبای ایران را به خطر بیاندازیم….»
۵-۳ نتیجۀ موضع‌گیری‌های تشکیلات بهائیت: ایجاد انشقاق در بین مخالفان خارج از کشور
از نگاه اپوزیسیون برانداز خارج از کشور، می‌توان گفت که اولین انشقاق و اختلاف در بین ایرانیان خارج‌نشین را «تشکیلات بهائی» برای حفظ منافع گروهی خود آغاز کرد. تعداد ایرانیان بهائی در خارج از کشور هیچ‌گاه به‌صورت رسمی اعلام نشده است، اما با توجه به مهاجرت گستردۀ بهائیان در سال‌های بعد از انقلاب، تعداد بهائیان در میان ایرانیان خارج از کشور عددی قابل‌توجه است.
۵-۴ محفل ملی آمریکا ابتکار عمل را به دست می‌گیرد: اذن حضور در تجمعات بنا بر (انگیزه) فرد
علی‌رغم پراکندگی بهائیان در سراسر دنیا، بهائیان آمریکا (به احتمال زیاد) پرشمارترین در دنیا و محفل ملی آمریکا با نفوذترین تشکیلات اداری بهائیان است و درحقیقت آمریکا به‌عنوان «مهد اداری امرالله» شناخته می‌شود.
با توجه به این نکات، پیام‌های ذیل از محفل ملی آمریکا قابل‌توجه است. در این پیام خطاب به جامعۀ بهائی امریکا، اختیار شرکت در تجمعات آمریکا به «انگیزه» افراد، با شروطی واگذار شده است. در عین اینکه به بهائیان آمریکا با شروطی، اجازه حضور در تجمعات داده می‌شود، اما هدف تشکیلات، باز هم همان حفظ بهائیان در داخل ایران عنوان شده است.
برخلاف روال پیام‌های بیت‌العدل که جامعۀ بهائی را همیشه قوی، متحد، گسترده و صاحب‌اثر معرفی می‌کند؛ در اینجا «جامعۀ بهائی در زمان حاضر هنوز اقلیتی کوچک» خوانده می‌شود که اثرگذاری محدودی دارد.
«تظاهرات اخیری که در ایران پس از مرگ مهسا امینی در بازداشت پلیس روی داده همۀ افرادی را که به ایران مهر می‌ورزند و به حقوق زنان می‌اندیشند، به‌شدّت تحت تأثیر قرار داده است. مهسا امینی به‌خاطر اینکه روسری خود را به نحوی پوشیده بود که با ضوابط گشت ارشاد ناسازگار بود، بازداشت شده بود. همان‌طور که انتظار می‌رفت، در ایالات متّحده نیز تظاهراتی برگزار شده است… طبیعتاً سؤالاتی درمورد رهنمودهایی که بر طبق آن بهائیان می‌توانند در این نوع تظاهرات شرکت کنند، مطرح شده است.
اگرچه تا زمانی که راهپیمایی‌ها و تظاهرات قانونی و بدون خشونت بوده و به هیچ حزب سیاسی وابسته نباشند، مانعی برای شرکت افراد احبا در آن‌ها وجود ندارد، اما مهم است که تنوع اهداف و انگیزه‌هایی را که علت برگزاری آن‌ها است در نظر گرفت و توجه داشت که تا چه حد این اهداف و انگیزه‌ها با اصول آیین الهی سازگار است. درحال‌حاضر، حمایت از حقوق زنان ظاهراً مقصد اصلی این تظاهرات است. لذا پشتیبانی از آن‌ها با اصل برابری حقوق زن و مرد که از اصول اساسی آیین بهائی است و به‌طور کلی حمایت از حقوق بشر مطابق خواهد بود. درعین‌حال گزارش‌های فراوان واصله راجع به تظاهراتی که در ایران روی داده نشان می‌دهد که اعتراض بر رهبران کنونی ایران و در بعضی موارد براندازی رژیم نیز در سرلوحۀ آن‌ها قرار داشته است. لذا بعید نخواهد بود که در تظاهراتی که در اطراف ایالات متّحده برگزار می‌شود اظهاراتی مشابه صورت گیرد…. هر فرد بهائی که در یکی از این تظاهرات شرکت می‌کند باید این مسأله را در نظر گیرد… لذا هر فرد بهائی که قصد شرکت در تظاهرات دارد باید کاملاً به انگیزۀ خود واقف باشد. اگر برخلاف اصول آیین بهائی، انگیزۀ فرد حمایت از تغییر رژیم یا اعتراض بر رهبران کنونی ایران است، نباید شرکت کند. اگر مقصد حمایت از حقوق زنان است، در آن صورت شرکت مجاز خواهد بود، مشروط بر اینکه احتیاط لازم به عمل آید… باید هشیار بود و با صداقت موقعیت را سنجید… مهم است که به یاد داشته باشند که جامعۀ بهائی در زمان حاضر هنوز اقلیتی کوچک است که نظرات و مواضعش غالباً به‌خوبی درک نگردیده و لذا باید بسیار مواظب باشیم که سوءفهم تولید نکنیم و یا دستاویز و بهانه‌ای به دست نفوسی ندهیم که با آیین یزدان، مخصوصاً در ایران، دشمنی دارند.» (پیام محفل روحانی ملّی بهائیان ایالات متّحده خطاب به جامعۀ بهائی امریکا در تاریخ ٣٠ سپتامبر ٢٠٢٢).
۵-۶ اجازۀ تشکیلات بهائیت برای تماس با نمایندگان کنگره آمریکا به قصد فشار بر ایران
یکی از اقداماتی که توسط گروه‌های برانداز و اپوزیسیون در آمریکا برای فشار هرچه بیشتر بر حکومت صورت گرفت، از ایرانیان ساکن آمریکا خواسته شده بود با نمایندگان کنگره تماس گرفته و درخواستی برای اقدام، جهت براندازی حکومت انجام دهند.
در همین راستا برای شرکت در این اقدام از بهائیان هم دعوت شده است، پاسخی که محفل ملی آمریکا صادر کرده قابل‌تأمل است، اصل کار در جهت فشار بر حکومت ایران را مجاز می‌داند، فقط چون در این تماس درخواست تغییر رژیم هم مطرح شده به آن ایراد گرفته است و می‌گوید بهائیان در صورت تماس با نمایندگان کنگره درخواست تغییر رژیم را مطرح نکنند.
«افراد بهائی مجازند که با مقامات رسمی تماس گرفته و درخواست نمایند که برای بهبود حقوق انسانی در ایران آنچه که قادرند مجری دارند، به‌ویژه حقوق بانوان که ناآرامی کنونی را دامن زده است. این اقدام با اصول و مبادی امر مبارک کاملاً سازگار است، اما در این راستا باید مراقب بود که هرگز، نه در بیان و نه به اشاره، از مقامات رسمی درخواست اقدام به تغییر رژیم بنمایید.» (پیام خطاب به جامعۀ بهائی آمریکا در تاریخ ۵ اکتبر ۲۰۲۲).
