در تقویم بهائی که یک تقویم خورشیدی است و با نوروز آغاز می شود، هر سال دارای ۳۶۵ روز (و در سالهای کبیسه ۳۶۶ روز ) است. این تقویم شامل ۱۹ ماه ۱۹ روزه است که جمعاً ۳۶۱ روز می‌شود و چهار روز باقی‌مانده که در سالهای کبیسه پنج روز است به « ایام هاء» موسومند. ایام هاء بعد از ماه ۱۸ و قبل از آخرین ماه بهائی شهر العلاء (ماه بلند مرتبگی) قرار دارد، شهرالعلاء در تقویم بهائی ماه صیام (روزه) است که همه ساله پس از پایان «ایام هاء» شروع شده و تا روز سال تحویل (نوروز) ادامه دارد. هر سال عید صیام بهائی و اول عید نوروز بر هم منطبقند. (A Concise Encyclopaedia of the Baha’i Faith by Peter Smith, One World, Oxford, ISBN 1-85168-184-1)
نقد روزه در بهائیت
احکام روزه، حق بودن و حق گرايي به عنوان يک ارزش، حتي اهل فساد و بطلان را به سوي آن مي کشاند تا از آن نمد، کلاهي نيز براي خود بسازند و مردم ساده دل را با فريب و نيرنگ همراه خود کنند و بهره و سود دنيوي خود را از اين طريق دوچندان برگيرند .
در فرقه بهاييت مسأله روزه مطرح است و بهاييان در آخرين ماه سال بهايي معروف به شهرالعلاء ، از طلوع تا غروب خورشيد از خوردن و آشاميدن پرهيز مي کنند و روزه مي گيرند و در اين فرقه روزه، مبارزه با هواي نفس معرفي شده است !
هدف از بعثت پيامبران رشد انسان ها به وسيله احکام و قوانين دين و اصول زندگي است . انبياء آمده اند تا شيوه تعهد و اطاعت و بندگي را به مردم بياموزند و سلسله اي از دستورات را در اختيار مردم قرار دهند تا از اين راه مشکلات مادي و معنوي مردم حل بشود و در اداره امور زندگي با مانعي روبرو نشوند و از مسير حق منحرف نشوند.
روزه يکي از احکامي است که تنها در دين اسلام مطرح نيست بلکه در اديان ديگر مثل مسيحيت ، يهود و زرتشت بوده است . براي اينكه انسان بر نفس خود مسلط شود، تا از او كار بد سر نزده و به امور نيك بپردازد احتياج به تمرين دارد. بهترين برنامه تمريني كه اسلام براي انسان معين كرده:
«كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَي الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ، لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ انسان براي اينكه از فجور به تقوا، و از بي بند و باري به انضباط و خودپايي و خودنگهداري و تسلط بر نفس تغيير وضعيت دهد روزه بهترين برنامه تمريني است كه مي تواند داشته باشد» (سوره مبارکه بقره آيه ۱۸۳)
روزه در فرقه بهايي داراي خصوصيات ويژه اي مي باشد که” بهاءالله”پيامبر اين فرقه از جهاتي حال پيروان خود را در مورد روزه رعايت کرده و فقط نوزده روز میباشد .که به نمونه هايي از آنها اشاره ميکنيم:
- سي روز روزه در اسلام تبديل به نوزده روز شده است. (بيان، باب هيجده از واحد هشتم.)
- ايام روزه در معتدل ترين فصل (از لحاظ مدت) قرار داده شده است. (مبين ص۷۴، سطر۱)
- از جهت هوا نيز(گرما وسرما) رعايت شده است.
- ابتداي روزه را طلوع آفتاب قرارداده است،
در اقدس مي گويد:”کفّوا انفسکم عن الاکل والشرب من الطلوع الي الافول ايامکم ان يمنعکم الهوي عن الذي قدر في الکتاب”(ازخوردن وآشاميدن خودداري کنيد ازابتداي طلوع آفتاب تا هنگامي که غروب مي کند و مبادا که هوي نفس شما را از اين فضيلت مانع بشود.) (اقدس ص۷،سطر۳)
گويا در اين حکم، ازافرادي که هنگام طلوع آفتاب ازخواب برمي خيزند حمايت شده است. با توجه به اين حکم زمان روزه نيز در حدود يک ساعت و نيم کوتاه تر مي شود و چون پيروان او در طلب و جستجوي روحانيت نبودند، از موقع بين الطلوعين نيز صرف نظر شده است.
- از افرادي که بالاي ۷۰ سال دارند و کساني که مشاغل سخت و طاقت فرسا دارند، مسافر، مريض، زن باردار و زني که بچه شيرخوار دارد روزه را ساقط کرده است. (اقدس ص۶،سطر۱۷)
- مبطلات روزه فقط خوردن و آشاميدن است و کارهاي ديگر مثل مقاربت ، سر درآب فرو بردن و… مبطل روزه نيست.
- عدم توجه به معنويات و آن چه سبب خود سازي انسان مي شود
- عدم توجه به توبه از گناهان در اين ماه
- عدم توجه به احسان به ديگران و خيرات در ايام روزه داري
آري جناب بهاء درتمام موارد و در همه جا جانب مردم هوا و هوس و نفس پرست را رعايت کرده است و معناي جديدي از مبارزه با هواي نفس ارائه داده است که به مختصري از آن که در کتاب رساله سوال و جواب يا همان گنجينه حدود و احکام اشراق خاوري آمده است مي پردازيم:
” اي سائل، صوم عبارت از کفّ نفس است از جميع مأکولات و مشروبات. دخان از جمله مشروبات است و انسان نبايد لسان را به ظلمات فظيعه بيالايد و البهاء عليک.” (گنجينه حدود و احکام ص ۴۵)
در صورتي که ايّام محرّمه (مانند اعياد يا روز شهادت حضرت باب) در اين ماه واقع شود، روزه در آن روز واجب نيست. (گنجينه حدود و احکام ص ۴۶)
” اگر عيد مولود و يا مبعث در ايام صيام واقع شود حکم صيام در آن يوم مرتفع است” (گنجينه حدود و احکام ص ۴۹)
در پايان براي اطلاع بيشتر خوانندگان عزيز به گوشه اي از حکمت هاي تشريع روزه از طرف خداوند و لطف و برکاتي که شامل بندگان مي شود اشاره ميکنيم ؛ اگر چه روزه براي سلامتي انسان بسيار مفيد است امّا در حقيقت حكمت عبادت بودن روزه چيست؟ اگر هدف از روزه، فقط سلامتي انسان بود بايد در اين ماه انسان به خوردن غذاهاي مقوّي و انجام ورزش توصيه مي شد. تا جسم انسان هم براي ميدان جهاد آمادگي بيشتري بيابد و هم در عرصه توليد و كار و كشاورزي توانايي دو چنداني به دست آورد. پس آشكار است كه راز عبادت روزه و حكمت سختي هاي آن، چيز ديگري است.
براي فهميدن اين مهم فرازهاي آغازين دعاي شريف امام سجاد (عليه السلام) در هنگام ورود به ماه رمضان را که در کتاب شريف صحيفه سجاديه موجود مي باشد تقديم مي کنيم:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلالَ حُرْمَتِهِ» امام سجاد (علیه السلام) از آغاز دعا تا اين فراز، حمد الهي را انجام دادند و از اين فراز درخواست از خدا را آغاز مي فرمايند. اولين درخواست اين است: خدايا به من معرفت فضل و شرف اين ماه و بزرگداشت احترام اين ماه را، الهام كن.
«وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِيهِ» خود نگه داري از آن چيزي كه تو از آن منع كردي را به ما عنايت فرما. اين فراز اشاره به اين دارد كه روح روزه، خودداري كردن از چيزهايي است كه خدا نهي كرده است. در اينجا منظور نهي تنزيهي است. گاهي نهي، تحريمي و گاهي نهي، تنزيلي است. خوردن و آشاميدن حرام نيستند اما در ماه رمضان حرام شده اند. به اين نوع از نهي، نهي تنزيهي مي گويند.
«وَ أَعِنَّا عَلَي صِيَامِهِ بِكَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِيكَ» ما را ياري فرما تا روزه را به بهترين شكل انجام دهيم، آنگونه كه از همه گناهان دوري كنيم. در اين فراز تنها به مفطرات روزه اشاره نمي كند بلكه يك مرحله بالاتر از روزه عادي را در نظر دارد و آن حفظ همه اندام هاي بدن از هرگونه گناه است.
«وَ اسْتِعْمَالِهَا فِيهِ بِمَا يُرْضِيكَ» ياري فرما تا اندام ها و قواي خود را، در راهي كه موجب رضايت توست بكار بريم.
«حَتَّي لا نُصْغِيَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَي لَغْوٍ» بر ما عنايت فرما تا به سخن بيهوده گوش نسپاريم. «لغو» در فارسي به «بيهوده» و «ياوه» معنا شده است. از خدا مي خواهيم تا به حرف ياوه گوش نسپاريم. كمترين آن اين است كه به محرمات و گناهان و حرف هاي بيهوده و موسيقي حرام گوش نسپاريم.
«وَ لا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَي لَهْوٍ؛» از تو ياري مي خواهيم تا ديدگان ما را از ديدن سرگرمي هاي بيهوده باز داري تا از ياد تو باز نمانيم.
«وَ حَتَّي لا نَبْسُطَ أَيْدِيَنَا إِلَي مَحْظُورٍ» ياري كن تا دستمان را به گناه نيالائيم.
«وَ لا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَي مَحْجُورٍ» و با خطا و اشتباه در مسير ممنوع گام ننهيم.
«وَ حَتَّي لا تَعِيَ بُطُونُنَا إِلا مَا أَحْلَلْتَ» ياري فرما تا درون ما جز از آنچه تو حلال فرمودي، لبريز نگردد.
«وَ لا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلا بِمَا مَثَّلْتَ» زبانمان جز آنچه توبيان فرمودي و فرمان دادي، چيزي نگويد.
«وَ لا نَتَكَلَّفَ إِلا مَا يُدْنِي مِنْ ثَوَابِكَ» ياري فرما تا در پي چيزي جز آنچه افزوني ثواب و مصونيت عقاب تو در آن باشد، نرويم. (کتاب شريف صحيفه سجاديه دعاي۹۴۴٫)
با تشکر از گرد آورنده مطلب جناب آقای کیانی
